ΕπιμÝλεια: ΓιÜν ¸ρικ Λοýντστρομ
Μιλþντας χωρßς ψευδαισθÞσεις και Ýχοντας πλÞρη επßγνωση της τερÜστιας δýναμης της εμπορευματοποßησης στην τÝχνη, κρατþντας üμως τα λüγια του Φουκþ και συνεχßζοντας την ετεροτοπικÞ μας αναζÞτηση, θα μποροýσαμε να προτεßνουμε üτι εßναι δυνατüν να ορßσουμε τη σýγχρονη τÝχνη και τους τüπους της, το παρÜξενο χωρικü παλßμψηστο του μαýρου κουτιοý/Üσπρου κýβου (που κουβαλÜ ωστüσο μαζß του την ιστορßα της καλλιτεχνικÞς ανακÜλυψης και παρÝμβασης ως το πλαßσιο δρÜσης του) καθþς και την προσÜρτηση Üλλων χþρων για την τÝχνη, ως το παρεκβατικü καθεστþς και σýστημα που εμπλÝκεται στην παραγωγÞ του ετεροτοπικοý momentum, ως παρÜγοντα Þ ως μαμÞ στη γÝννηση ετεροτοπιþν;
Για την Ýκθεση Heterotopias: Society Must Be Defended, στην οποßα παρουσιÜζονται τριÜντα καλλιτÝχνες και ομÜδες καλλιτεχνþν με Ýργα που εßναι αδýνατον να εξεταστοýν Þ να συνοψιστοýν εδþ, ως βÜση εργασßας και πηγαßο υλικü χρησßμευσαν τρßα κεßμενα του ΜισÝλ Φουκþ. ΠÝραν του «Of Other Spaces», του κýριου κειμÝνου της 1ης Biennale στη Θεσσαλονßκη και πλÝον γνωστÞς πηγÞς για την ερμηνεßα της Ýννοιας των ετεροτοπιþν, στρÜφηκα στο Society Must Be Defended, μßα σειρÜ διαλÝξεων που ερευνÜ τον θεσμü του πολÝμου και του οικοδομÞματος της φυλÞς ως συστατικþν στοιχεßων της σýγχρονης κοινωνßας, καθþς και στο Life: Experience and Science, Ýνα σýντομο δοκßμιο για την ßδια την Ýννοια της ζωÞς.
Η ετεροτοπικÞ πρüκληση, üπως πυροδοτÞθηκε απü τον Φουκþ, αποσαφηνßστηκε περαιτÝρω και εξελßχθηκε απü την ιδÝα του διÜκενου (interstice), το οποßο ορßζεται λεξιλογικÜ ως α) ο χþρος που μεσολαβεß μεταξý πραγμÜτων (η πλÜγια γραφÞ εßναι δικÞ μου) Þ β) κενü Þ παýση σε κÜτι γενικÜ συνεχÝς. ΑυτÞ η Ýννοια Þ ιδÝα εßναι και κοντÜ σε αυτü που οι ψυχολüγοι αποκαλοýν ουδικü (liminal) χþρο, ο οποßος ορßζεται ως Ýνα μÝρος üπου τα σýνορα αßρονται και εßναι δυνατüν να συναντηθοýν οι χþροι διαφορετικþν τÜξεων, τüποι με ετεροτοπßες.
¸τσι, η Ýκθεση Heterotopias: Society Must Be Defended, με τα Ýργα εντασσüμενα στο πλαßσιο της κρßσης του παρüντος, περιλαμβÜνει Þ μπορεß να θεωρηθεß üτι θßγει τρεις θεματικÝς δÝσμες: α) τη μÝριμνα του κοινωνικοý, ιδιαßτερα υπü το φως της συνεχοýς κατÜστασης εκτÜκτου ανÜγκης και του λεγüμενου πολÝμου κατÜ της τρομοκρατßας, β) την παρουσßα ετεροτοπιþν, ιδιαßτερα üταν αυτÝς γßνονται αντιληπτÝς ως ουδικοß Þ διακενικοß χþροι/καταστÜσεις ýπαρξης και, τÝλος, γ) η ßδια η ιδÝα της ζωÞς. Τα Ýργα τÝχνης και τα project που παρουσιÜζονται στην Ýκθεση δεν αποτελοýν κατ’ ανÜγκη Üμεσα σχüλια Þ αποκρßσεις στα θÝματα αυτÜ (και ο επισκÝπτης μπορεß να εντοπßσει για παρÜδειγμα και τα τρßα θÝματα σε Ýνα και μüνο Ýργο). Πρþτ’ απ’ üλα, το Ýργο τÝχνης αποτελεß αυτοτελÞ οντüτητα που ξεφεýγει απü τη δýναμη του καλλιτÝχνη και Ýφορου. Ειδικüτερα, üμως, κÜθε Ýργο τÝχνης ζει στο πλαßσιο του προτεινüμενου θÝματος, χαρÜσσοντας Þ δημιουργþντας τον δικü του χþρο εκεß μÝσα. Το θεματικü πλÝγμα που προτεßνεται επιτρÝπει τη συνýπαρξη ποικßλων project σε αυτÞν την Ýκθεση και Biennale, üπως ακριβþς η ßδια η ετεροτοπßα επιτρÝπει τη συνýπαρξη διαφορετικþν τÜξεων χþρων, διαφορετικþν μορφþν κοινωνικþν σχÝσεων και κοινωνικÞς Ýνταξης. ¼πως ακριβþς τα παιδιÜ στη σχολικÞ αυλÞ στο ΓιοχÜνεσμπουργκ που εμφανßζονται στο βßντεο Just What Is It That Makes Today’s Children So Different, So Appealing? υπερασπßζονται σθεναρÜ την κοινωνßα.
Γιαν-Ερικ Λοýντστρομ
